Groupon w niespełna 24 miesiące osiągnął wartość rynkową 6 miliardów dolarów. Średni okres tworzenia nowych produktów skrócił się z 42 do 24 miesięcy, a mBank wchodząc do Czech i Słowacji zrealizował w 2 miesiące całoroczne plany i cele rynkowe. Podane przykłady nie są zjawiskami jednostkowymi. Szaleństwo zmian dotyka także rozwojowych programów menedżerskich. W przyszłym roku będziemy symbolicznie świętować 100-lecie pierwszego programu MBA (Master of Business Administration) - standardu w rozwoju kompetencji kadry menedżerskiej. Jaka jest przyszłość programów MBA? Czy pozostaną standardem i wyznacznikiem kompetencji liderów?

MBA – geneza i wartości

Stany Zjednoczone Ameryki Północnej są kolebką powstania programów ze sfery biznesu i zarządzania. Pierwsza szkoła biznesu powstała w USA w 1881 roku. Przodek dzisiejszego programu MBA pojawił się wraz z początkiem XX wieku (1900 rok) i nosiła nazwę „Master of Science in Commerce”. Pierwszy formalny program MBA uruchomiony został w 1908 roku na Uniwersytecie Harvarda. Kolejne lata to rozwój programu, a dzięki dynamicznemu rozkwitowi w drugiej połowie XX-go wieku program ten stał się standardem i synonimem wysokich kompetencji w zakresie zarzadzania.

Dynamiczny rozwój programów MBA łączył się w dotychczasowej historii z trzema kluczowymi czynnikami. Po pierwsze ważną grupą docelową stały się osoby, które posiadały inne, poza biznesowe kompetencje. Byli to inżynierowie, lekarze, architekci itp. Dzięki posiadanym kompetencjom rozwijali oni swoje firmy. Jednocześnie brakowało im umiejętności zarządzania, rachunkowości, znajomości aspektów prawnych itp. Stali się więc naturalną grupą zainteresowaną programami MBA.

Drugi ważny czynnik był związany z wypracowaniem, głównie przez uczelnie amerykańskie, określonego standardu. Był on oparty na kluczowych, praktycznych kompetencjach menedżerskich (przywództwo, strategia, komunikacja, negocjacje itp.). Utrzymywanie kluczowych fundamentów tematycznych, jak i dbałość o jakość ich budowania i weryfikacji (także poprzez różne systemy akredytacyjne, rankingi itp.) wykreowało program MBA jako kluczowy standard kwalifikacji profesjonalnych w biznesie. Do dzisiaj takim jest na świecie.

Po trzecie wreszcie najlepsze programy MBA w sposób stały uaktualniały swoje programy. Włączały nowe zagadnienia (technologie przełomowe, metody innowacyjnego działania, np.: strategia błękitnego oceanu, model biznesowe itp.) oraz metody realizacji (symulacje, gry strategiczne itp.). Dzięki temu program MBA był i jest wciąż naturalnym etapem rozwoju osób poszukujących kolejnych wyzwań i pragnących zdobywać szczeble w karierze.

MBA w Polsce – erozja standardu

W Polsce programy MBA pojawiły się na szerszą skalę w latach 90-tych. Niestety niekontrolowany ich rozwój i iluzja łatwych zysków dla uczelni doprowadziła do wyraźnej erozji postrzegania i pozycji programów MBA w naszym kraju. Dotyczy to zarówno nieuczciwych praktyk związanych choćby z tymi programami, które były pozornie realizowane przy współpracy z Partnerem amerykańskim, ale często rola Partnera była marginalna a dyplom miał wartość „listy obecności”.

Drugim kluczowym problemem, który obniżył rangę MBA na polskim rynku był zakres merytoryczny niezgodny ze standardami międzynarodowymi, niedostosowanie do polskich realiów czy też słabe metody szkoleniowe oparte głównie na formie wykładowej. Co więcej wciąż w Polsce brakuje profesjonalnie prowadzonych form oceny i budowania rankingów. Są takie próby, ale metodyka ich realizacji często rodzi wiele pytań i wątpliwości.

MBA jutra - stare z nowymi czasy

Dwa kluczowe trendy kształtują współczesny biznes – globalizacja i technologia. Oba wpływają na źródła sukcesu rynkowej, modyfikują metody konkurowania, skracają cykl życia produktów. W sposób szczególny dotyczy to także rozwojowych programów menedżerskich.

Kluczowe trendy według raportu McKinsey’a, które kształtować będą współczesny biznes dotyczą technologii mobilnych, sztucznej inteligencji, Big Data, robotów, nanotechnologii itp. Za pięć lat według prognoz większość sprzedawanych nowych samochodów będą to samochody autonomiczne bądź częściowo autonomiczne. Projekty oparte na sztucznej inteligencji (np.: IBM Watson) umożliwiać będą wyprzedzające działania medyczne związane z udarem czy zawałem serca. Świat jutro będzie całkowicie odmienny od obecnego.

Stawia to ważne pytania i wyzwania przed programami MBA. Z jednej strony winny one być oparte na kluczowych, fundamentalnych, często niezmiennych kompetencjach – przywództwo, komunikacja, innowacyjność, przedsiębiorczość, zdolności analityczne, empatia biznesowa itp. Z drugiej zaś strony winny ujmować w sobie nowe rozwiązania czy kompetencje ich użycia – wirtualna rzeczywistość, marketing automation, cloud computing, Internet rzeczy itp.

Prawie 100-letnia historia programów MBA nie wzięła się znikąd. To międzynarodowy standard oparty na silnych fundamentach merytorycznych, praktycznym podejściu, interaktywnych metodach, systematycznie aktualizowanych rozwiązaniach. Niestety niewiele jest takich programów w Polsce, ale są. Warto się z nimi zapoznać, ale przede wszystkim warto zweryfikować ich jakość w oparciu o kontakt z aktualnymi uczestnikami bądź absolwentami. To co uczelnie oferujące programy MBA mówią same o sobie jest ważne, ale ważniejsze jest to co mówią o programie jego uczestnicy. To jest znacznie bardziej wiarygodne.

Współczesny świat znacznie przyśpieszył. M.Lindstrom autor bestsellera „Buyology” powołując się na skandynawskich naukowców zauważa nawet, że obecnie w porównaniu z latami 70-tymi mówimy o ok. 10% i chodzimy o ok. 20% szybciej. W takich czasach nie ma prostych rozwiązań. Nie ma też jednego jedynie właściwego rozwiązania. Dlatego nie wolno stać z boku. Pewnego dnia okaże się, że jest za późno. Bohater filmu „Piękny umysł” (John Nash), stwierdził, że „...Przekonanie jest luksusem tych, którzy siedzą za linią boczną...”. Czy jednak Ci, którzy uważają, że wiedzą wszystko nie zrobili właśnie pierwszego kroku w kierunku nieuchronnej porażki?